Το τρίτο κύμα
της οικονομικής κρίσης

Οι τράπεζες, οι νέες προβληματικές, οι επαπειλούμενες κοινωνικές εντάσεις και οι επιταχυνόμενες εκλογές

Του ΑΝΤ. ΚΑΡΑΚΟΥΣΗ | Κυριακή 8 Φεβρουαρίου 2009

Η πιστωτική κρίση θεριεύει διεθνώς, τα οικονομικά προβλήματα πολλαπλασιάζονται και η διέξοδος δεν φαίνεται στον ορίζοντα, παρά τις παρεμβάσεις και τα πολλά πια διασωστικά μέτρα σε Ανατολή και Δύση. Ηδη ο δυναμικός αναπτυξιακός κύκλος της Νοτιοανατολικής Ασίας και της Αραβικής χερσονήσου μικραίνει, η Ρωσία πιέζεται, οι χώρες της Βαλτικής παίρνουν τον δρόμο της Ουγγαρίας προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Ρουμανία και η Βουλγαρία χάνουν την αναπτυξιακή ταχύτητα που είχαν αποκτήσει με την ένταξή τους στην Ευρωπαϊκή Ενωση, αλλά και οικονομικά ισχυρές, μέχρι πρότινος, χώρες παραπαίουν. 

Η Βρετανία φτωχαίνει ταχύτατα, η Ισπανία είδε την ανεργία να ανεβαίνει στο 14%, η Ιταλία χάνει αγορές, η Γαλλία προσπαθεί να διασώσει τις επιχειρήσεις της και αυτή ακόμη η Γερμανία αρχίζει να νιώθει βαριές τις συνέπειες της κρίσης. Ακόμη και εκείνο το πολυδιαφημισμένο θαύμα της Ιρλανδίας δεν υφίσταται πλέον. Η χώρα-υπόδειγμα για τους νεοφιλελεύθερους πολιτικούς πνίγεται στα χρέη, η διάσωση των ιρλανδικών τραπεζών, των οποίων το ενεργητικό λόγω της εξάπλωσής τους στον κόσμο ήταν πολλαπλάσιο του εθνικού εισοδήματος, ανέβασε τα ελλείμματα στο 7% και οι εξαγωγές περιήλθαν στο μισό, επειδή φτώχυνε η πελατεία τους στις ΗΠΑ και στη Βρετανία. 

Στην Αμερική επίσης οι προσδοκίες έχουν καταπέσει στο ναδίρ όπως και αυτές που καλλιέργησε η εκλογή του Μπαράκ Ομπάμα οποίες εξανεμίζονται σιγά σιγά καθώς η υιοθέτηση των πρωτοβουλιών καθυστερεί, προσκρούει στα πανίσχυρα δόγματα της υπερδύναμης και στα αντιμαχόμενα λόμπι της πολιτικής και της οικονομίας. Σε αυτές τις διεθνείς συνθήκες και με τη βεβαιότητα ότι πριν από το τέλος του 2009 δεν πρόκειται να υπάρξει φως στο τούνελ της μεγαλύτερης μεταπολεμικής κρίσης οι δικοί μας τραπεζίτες αναμένουν το λεγόμενο «τρίτο κύμα» της κρίσης που εκτιμάται ότι θα εκδηλωθεί τους επόμενους μήνες στην Ευρώπη, οδηγώντας σε εξαιρετικά δυσχερή θέση ιστορικά πιστωτικά ιδρύματα και αυτές ακόμη τις πειθαρχημένες και συνήθως αμετακίνητες νομισματικές αρχές. 

Ο διοικητής της Εθνικής Τράπεζας κ. Τ. Αράπογλου, αν και ελπίζει ότι αυτό το «τρίτο κύμα» θα είναι το τελευταίο της μεγάλης κρίσης, δεν κρύβει την ανησυχία του για το μέγεθος και την έντασή του. Πιστεύει ότι θα είναι ισχυρότερο των δύο προηγουμένων και για τούτο θεωρεί κρίσιμο το τρέχον τρίμηνο του έτους, στη διάρκεια του οποίου θα αποκαλυφθούν νέα προβλήματα στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα. 

Συμβαδίζει άλλωστε η πρόβλεψή του με εκείνες διεθνών οικονομικών αναλυτών, οι οποίοι αναμένουν πρόβλημα ακινήτων και στη Γηραιά Ηπειρο. Οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν επενδύσει περισσότερο από 1 τρισ. ευρώ σε ακίνητα και η επερχόμενη κάμψη της αγοράς θα διευρύνει τις ζημιές. Οι νέες ζημιές θα πρέπει να διαγραφούν και τα κενά να καλυφθούν με καινούργια κεφάλαια, τα οποία σήμερα είτε σπανίζουν είτε δεν τοποθετούνται με ευκολία σε τραπεζικές επενδύσεις. Βάσει αυτών των εκτιμήσεων μαζικές αναμένονται οι προσπάθειες αυξήσεων μετοχικού κεφαλαίου στην Ευρώπη. Το ερώτημα που τίθεται είναι αν θα προσφερθούν ιδιώτες μέτοχοι να συμμετάσχουν σε αυτές ή τελικώς θα χρειασθεί η συνεισφορά των κρατών και των κυβερνήσεων. Πράγμα που σημαίνει επιπρόσθετα πακέτα βοήθειας προς τις τράπεζες και μεταβολή των όρων και των κανόνων άσκησης της τραπεζικής στην Ευρώπη. 

Δεν είναι άλλωστε λίγοι εκείνοι στην εγχώρια τραπεζική αγορά που προβλέπουν ότι το επόμενο εξάμηνο το κράτος θα έχει μεγάλη συμμετοχή σε όλες τις τράπεζες. Ορισμένοι μάλιστα θεωρούν σχεδόν νομοτελειακή την επανάκαμψη του κράτους στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα. Αν μάλιστα προστεθούν και οι αυξανόμενες επισφάλειες από τα επιχειρηματικά δάνεια, τότε το πρόβλημα, στον βαθμό που η αγορά δεν ανακάμψει, θα είναι εντονότερο. Δεν είναι τυχαίο ότι έναντι αυτών των δυσμενών προοπτικών ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ κ. Ιω.Παναγόπουλος πρότεινε στον διοικητή της Εθνικής Τράπεζας κ. Αράπογλου την ανάληψη πρωτοβουλίας για την επανασύσταση του Οργανισμού Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων (ΟΑΕ). Η πρόταση δεν άφησε αδιάφορο τον κ. Αράπογλου, ο οποίος δείχνει πρόθυμος να συζητήσει μια τέτοια λύση για εθνικής σημασίας επιχειρήσεις, αρκεί τα κριτήρια ένταξης να είναι σαφή και υπό τον όρο ότι θα εφαρμοσθούν ταυτόχρονα σχέδια αναδιάρθρωσής τους. Υποψήφιες για έναν νέο ΟΑΕ θα μπορούσαν να είναι η Λάρκο, τα Λιπάσματα, ο όμιλος Λαναρά και άλλες μεγάλες επιχειρήσεις που απασχολούν σοβαρό αριθμό εργαζομένων ή κατέχουν σημαντική θέση στην ελληνική παραγωγή. Η ιδέα πάντως φαίνεται πως δεν βρίσκει σύμφωνο τον υπουργό Οικονομίας κ.Ι.Παπαθανασίου, ενώ κάθετα αντίθετος είναι και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος κ.Γ.Προβόπουλος. Οπως και αν έχει πάντως οι προβλέψεις δεν είναι οι καλύτερες για τις τράπεζες και τις χρηματοδοτούμενες από αυτές επιχειρήσεις. Οι μήνες που ακολουθούν προβλέπονται δύσκολοι και ικανοί να προκαλέσουν νέα κύματα κοινωνικής αναταραχής και πολιτικής έντασης. Πράγμα που σημαίνει ότι οι εκλογές θα έλθουν πιο κοντά, αν δεν έχουν ήδη έλθει.