Η Κούβα στα πρόθυρα της αλλαγής
Oταν πριν από λίγα χρόνια επισκέφθηκα τον Φιντέλ Κάστρο- έναν άνθρωπο που συνδυάζει με παράδοξο τρόπο τη γοητεία με τη σκληρότηταστην Κουάλα Λουμπούρ όπου βρισκόταν για να μιλήσει για έναν από τους μεγαλύτερους εχθρούς του, την παγκοσμιοποίηση, τον βρήκα σε μεγάλη ψυχική ευφορία.
Κατά τη διάρκεια της συνομιλίας μας τον ρώτησα σχετικά με τη θεαματική διαφοροποίησή του ως προς την προηγούμενη σκληρή στάση του απέναντι στους Μπιτλς, σε αυτούς τους προάγγελους της αλλαγής που αγάπησε ολόκληρος ο πλανήτης.
Του θύμισα λοιπόν ότι τότε, στη δεκαετία του ΄60, τα τραγούδια της υπέροχης τετράδας είχαν απαγορευτεί στην Κούβα για λόγους «ιδεολογικής εκτροπής». Ωστόσο λίγο καιρό πριν από τη συνέντευξη ο ίδιος είχε αποκαλύψει ένα μπρούτζινο άγαλμα του Τζον Λένον στους ρυθμούς τού «Αll you need is love», αποκαλώντας μάλιστα τον εκλιπόντα ηγέτη του συγκροτήματος «επαναστάτη». Αποτόλμησα λοιπόν το ερώτημα: «προς τι αυτή η αλλαγή διάθεσης;».
Ο Κάστρο μού είπε ότι λυπήθηκε που δεν είχε συναντήσει τον Λένον προτού δολοφονηθεί από έναν παρανοϊκό οπλισμένο άνδρα στη Νέα Υόρκη το 1980. «Εμαθα για τη ζωή, τις σκέψεις και τις ιδέες του μόνο μετά τον θάνατό του», ήταν η απάντηση στο ερώτημά μου. Αργότερα, μετά το τέλος της ομιλίας του, άπλωσε το χέρι του πάνω από τον ώμο μου- μια χειρονομία που συνηθίζει- και μου είπε: «Εχουν γίνει τόσες αλλαγές από τότε στην Κούβα. Θα πρέπει να έλθεις για να τις δεις και μόνος σου».
Πραγματοποίησα συχνές επισκέψεις στην Αβάνα τις δεκαετίες του ΄70 και του ΄80 και ο Κάστρο εξακολουθούσε να είναι πάντοτε προσηνής. Οταν όμως συνάντησα τον Κάστρο το 2003, η χρονική συγκυρία δεν ήταν το ίδιο ευτυχής όσο άλλοτε. Η κυβέρνηση είχε μόλις εκτελέσει τρεις άνδρες οι οποίοι είχαν καταλάβει ένα πλοίο στην προσπάθειά τους να αποδράσουν προς τις Ηνωμένες Πολιτείες. Επιπλέον, ο Κάστρο είχε εξαπολύσει μια σειρά από ποινικές διώξεις εναντίον των διαφωνούντων, συλλαμβάνοντας 75 άτομα. Επειτα από συνοπτικές δίκες πολλοί από αυτούς βρέθηκαν στα κουβανικά γκουλάγκ, καταδικασμένοι σε ποινές που έφθαναν στα 28 χρόνια. Κάτω από αυτή την τεταμένη πολιτικά ατμόσφαιρα ήταν αδύνατον να πραγματοποιηθεί κάποια συνέντευξη και αμφιβάλλω πλέον αν θα υπάρξει μελλοντικά ανάλογη ευκαιρία. Οπως αναφέρουν οι ανταποκριτές από την κουβανική πρωτεύουσα, η απουσία του 82χρονου ηγέτη από τον εορτασμό των 50 χρόνων από τον θρίαμβο της επανάστασης του Κάστρο - ο οποίος δεν έχει εμφανιστεί δημόσια μετά την εγχείρηση στην οποία υποβλήθηκε τον Ιούλιο του 2006- τροφοδοτεί φήμες για την επιδείνωση της υγείας του.
Ο Φιντέλ Κάστρο βρίσκεται στο προσκήνιο για μισό αιώνα και είναι βέβαιον ότι δεν θα απείχε από μια τόσο σημαντική εκδήλωση αν ήταν σε θέση να παραστεί. Αντ΄ αυτού κεντρικός ομιλητής στο Σαντιάγκο ντε Κούβα ήταν ο 77χρονος αδελφός του Ραούλ, ο οποίος έχει αναλάβει από τον περασμένο Φεβρουάριο την προεδρία.
Η επετειακή ομιλία του Ραούλ δεν προκάλεσε μεγάλο ενθουσιασμό. Διακήρυξε ότι «ο εχθρός (σ.σ.: οι ΗΠΑ) δεν θα πάψει ποτέ να είναι επιθετικός, ύπουλος και επεκτατικός» και ότι τα επόμενα 50 χρόνια «θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε ακατάπαυστα». Τα λόγια του θα ακούστηκαν ίσως ανιαρά σε μια χώρα όπου τα ράφια των καταστημάτων είναι συνήθως μισοάδεια και οι προοπτικές των νέων για μια αξιοπρεπώς αμειβόμενη εργασία είναι ελάχιστες.
Το πλέον περίεργο, κατά την άποψή μου, είναι ότι οι αδελφοί Κάστρο δεν έχουν επιδείξει τόση εμπιστοσύνη στην επανάσταση ώστε να αφήσουν τις τύχες της στην επόμενη γενιά ηγετών. Αντιθέτως, οι ηγέτες της μόνης κομμουνιστικής χώρας στην αμερικανική ήπειρο ακολουθούν τον δρόμο της Κίνας, όπου κυβερνούσε για χρόνια ένας γηραλέος Μάο ως τον θάνατό του, καθώς και τον δρόμο της Σοβιετικής Ενωσης, όπου ο Στάλιν είχε σφιχταγκαλιάσει την εξουσία μέχρι τέλους. Κάτι αντίστοιχο συνέβη και σε πολλά κομμουνιστικά κράτη της Ανατολικής Ευρώπης των οποίων οι ηγέτες εκδιώχθηκαν έπειτα από συχνά βίαιη λαϊκή εξέγερση.
Ασφαλώς κανείς δεν μπορεί να διαγράψει έναν άνθρωπο με τη γενναιότητα και το σθένος του Φιντέλ Κάστρο, όμως είναι διάχυτη η αίσθηση ότι η Κούβα βρίσκεται στα πρόθυρα της αλλαγής. Ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα εμφανίζεται έτοιμος να χαλαρώσει- αλλά όχι να άρει- το εμπάργκο το οποίο έχουν επιβάλει οι ΗΠΑ εδώ και 46 χρόνια, διευκολύνοντας τις μετακινήσεις συγγενών προς τις οικογένειές τους στην Κούβα και τα εμβάσματα από τους Κουβανούς των ΗΠΑ. Εχει ακόμη δηλώσει έτοιμος να συνομιλήσει με τους ηγέτες της Κούβας, ενώ ακόμη και ο Ραούλ Κάστρο δήλωσε κατά τη διάρκεια των επετειακών εορτασμών ότι θα πρέπει να συναντηθεί με τον νέο πρόεδρο των ΗΠΑ «για να ξεκινήσει η επίλυση των προβλημάτων μας».
Ο Ραούλ Κάστρο έχει ήδη επιχειρήσει κάποια ανοίγματα προς την ελεύθερη αγορά στους τομείς της αγροτικής καλλιέργειας και του τουρισμού. Εχει έλθει, όμως, η ώρα να απελευθερωθεί τόσο ολόκληρη η οικονομία όσο και ο πολιτικός πολιτισμός, έτσι ώστε να δοθεί η ευκαιρία στους πολίτες της χώρας να αναπτύξουν τις ικανότητές τους βελτιώνοντας με αυτόν τον τρόπο τη ζωή τους.
Ο κ. Τζέιμς Πρινγκλ έχει διατελέσει ανταποκριτής του «Νewsweek» στη Λατινική Αμερική
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου